Loading...
BESKID SĄDECKI - Szlak Cerkwi Łemkowskich - Dawna cerkiew greko - katolicka p.w. św. Jakuba Młodszego Apostoła

Szlak Cerkwi Łemkowskich Beskidu Sądeckiego

Tu jest tworzony słowniczek pojęć, używanych w opisach konstrukcji i wystroju cerkwi....

Apsyda (lub absyda) - pomieszczenie na rzucie półkola, półelipsy lub wieloboku, dostawione do bryły świątyni i otwarte do jej wnętrza. Zazwyczaj zamyka prezbiterium, czasem nawy boczne i ramiona transeptu.

Arkada (łac. arcus - łuk) - ciąg łuków opartych na słupach lub filarach.

Babiniec - jedno z pomieszczeń budynku cerkiewnego, dawniej przeznaczone dla kobiet, które nie mogły wchodzić do nawy. W najstarszych budowlach babiniec oddzielony był od nawy głównej litą ścianą z niewielkim otworem drzwiowym. Po złagodzeniu zakazu wchodzenia przez kobiety do nawy w XVIII w. ściana zaczęła zanikać lub zmieniała się w symboliczną przegrodę, np. kolumienki.

Bordiura - pas dekoracyjny, zwykle z ornamentów lub elementów roślinnych, obrzeżający tkaninę lub strój, zamykający kompozycję plastyczną, malarską, graficzną, obramowujący płaskorzeżbę lub element budowli, również wzorzysty pas kwiatowy utworzony jako obramowanie klombów i gazonów. W iluminatorstwie książkowym jest to dekorowany pas okalający tekst znajdujący się na karcie księgi. [wg Wikipedii]

Dach - górna część, nakrywająca budynek i ochraniająca od wpływów atmosferycznych. Składa się z konstrukcji nośnej (np. więzary drewniane) i pokrycia (np. blacha, gonty). Kształty dachów spotykane w budownictwie cerkiewnym, to:

Dwuspadowy
Trójspadowy
Namiotowy (brogowy)- składa się z trójkątów, zbiegających się górnymi wierchołkami w centralnym punkcie. Ma tyle połaci (trójkątów), ile boków ma nakryta nim konstrukcja.
Pulpitowy
Kopulasty
Baniasty
Cebulasty

Diakonikon i Prothesis - pomieszczenia liturgiczne w kościołach starochrześcijańskich, przyjete później przez Kościół Wschodni.

Ikonostas- Ściana, oddzielająca w cerkwiach nawę od miejsca ołtarzowego.

Klejmy - małe kompozycje z samodzielnym tematem, umieszczane na krawędziach pola ikony; na ikonach hagiograficznych - obrazki ze scenami z życia świętego.

Lisice - pionowe wzmocnienia ścian, stosowane w budownictwie drewnianym. Mają postać dwóch belek ścigniętych śrubami, obejmujących z dwóch stron poziome elementy ściany o konstrukcji zrębowej lub łątkowo-sumikowej. Mają za zadanie zabezpieczyć wysokie ścian przed wyboczeniami. Lisice były zazwyczaj umocnieniami wtórnymi, stosowanymi dla wzmocnienia starszych konstrukcji. Spotkać je można m.in. w cerkwi w Łówczy.

Lizena - płaski, pionowy pas muru lekko występujący z jego lica. W odróżnieniu od pilastra - nie ma bazy i głowicy. STosowana głównie w celu ożywienia płaszczyzny.

Łuk - element architektoniczny, konstrukcyjny lub dekoracyjny, podparty na dwu końcach, zazwyczaj zakrzywiony.

Sklepienie - konstrukcja budowlana, wykonana z kamienia lub cegły, o przekroju krzywoliniowym, służaca do przekrycia całości lub części budynku. Sklepienie jest tak konstruowane, by powstawały w nim napężenia ściskające, przenoszone na podpory.

Sklepienie kolebkowe - ma formę leżącej połowy walca, której prostopadły przekrój stanowi półkole. Spotykane są również s.kolebkowe o przekroju eliptycznym, koszowym lub ostrołukowym.

Supraporta (łac. supra portam - nad drzwiami) - dekoracyjne panneau umieszczone nad drzwiami, ujęte w obramowanie z drewna lub stiuku. Wypełnione dekoracją w formie fresku, płaskorzeźby, sztukaterii, malowidła itp. [wg Wikipedii]

Tondo - (z wł. talerz, krąg) to obraz bądź płaskorzeźba w kształcie koła. Tondo było charakterystyczne dla sztuki włoskiego renesansu. W cerkwiach spotykane na carskich i diakońskich wrotach.

Zacheuszki - dowód powięcenia kościoła. Umieszczane są w tych miejscach, zwyczajowo dwunastu, które biskup namaści podczas konsekracji kościoła. Nad znakiem obowiązuje lampka lub świecznik (równie nazywany zacheuszkiem) zawieszony na ścianie. Nazwa pochodzi od celnika Zacheusza, który przyąj Jezusa Chrystusa w swoim domu. Zacheuszki mogą te mieą postać klocka lub płytki z symbolicznym krzyżykiem, wmurowanej w ściany wewnętrzne świątyni, także malowanego na ścianie małego znaku krzyża.

Żertwiennik - stół ofiarny, na którym podczas proskomidii przygotowuje się święte dary do Eucharystii.