Beskid Sądecki

Beskid Sądecki

Beskid Sądecki

BESKID SĄDECKI - Pasmo Radziejowej

Pasmo Radziejowej

- pasmo górskie w Beskidzie Sądeckim będące, obok Pasma Jaworzyny Krynickiej, jedną z jego dwóch głównych części. Granicę zacchodnią pasma stanowi rzeka Dunajec, zaś na wschodzie Przełęcz Gromadzka. Jest to pasmo, które posiada również szczyty, które wznosza się ponad 1200 m.n.p.m. a najwyższym z nich jest Radziejowa ( 1266 m n.p.m.), od której pasmo wzięło swoją nazwę.

Topografia

Początek grzbietu głównego można zlokalizować w okolicach Łącka, w dolinie Dunajca. Przepiega on dalej w kierunku południowym tworząc Cebulówkę( 738 m n.p.m.), Koziarz ( 943 m n.p.m.) i Jaworzynkę ( 1001 m n.p.m.). Docierając do Dzwonkówki ( 983 m n.p.m.) zmienia swój kierunek na równoleżnikowy, ciągnąc się na wschód. Wyraźnym obniżeniem, Przełęczą Przysłop ( 832 m n.p.m.) rozpoczyna się kulminacyjne podejście na najwyższe partie pasma: Skałka ( 1163 m n.p.m.), Przehybę ( 1175 m n.p.m.), Wielką Przehybę ( 1191 m n.p.m.), gdzie skręca z powrotem na południe. Następnie wznosi się na bliźniacze szczyty Złomistego Wierchu ( 1224 m n.p.m.) oraz Długa Przełęcz ( 1166 m n.p.m.). Swój najwyższy punkt osiąga na Radziejowej ( 1266 m n.p.m.) aby zacząć obniżanie się w kierunku Przełęczy Żłobki ( 1104 m n.p.m.) aby za chwilę wznieść się na wysoki Wielki Rogacz ( 1182 m n.p.m.). Wznoszenie się i opadania ciąg dalszy: Przełęcz Gromadzka ( 938 m n.p.m.) to umowna granica stanowiąca połączenie pomiędzy Pasmem Radziejowej a Górami Lubowelskimi. Pasmo dociera dalej do znajdującej się na granicy Polski i Słowacji Eliaszówki ( 1023 m n.p.m.), aby następnie zejść do przełomowej doliny Popradu oddzielający go od Gór Leluchowskich, które w sposób ciągły są połączone z Pasmem Radziejowej.

Pasmo Radziejowej charakteryzuje się licznymi grzbietami bocznymi. Znaczna część z nich ma przebieg południkowy, rozpoczynając się od doliny Dunajca na północy i zachodzie oraz Grajcarka i Białej Wody po stronie południowej. wyróżniono kilka największych grzbietów odbiegających od głównej grani Pasma Radziejowej:

na północ:
-z Rokity przez Bucznik
-ze Skałko przez Jasiennik i Będzikówkę( 972 m n.p.m.)
z Wielkiej Przehyby (część północna - Zgrzypy ( 1124 m n.p.m.) część wschodnia - Wietrzne Dziury ( 1038 m n.p.m.))
z Wielkiego Rogacza ( 1182 m n.p.m.) przez Międzyradziejówki ( 1035 m n.p.m.) do Kordowca ( 763 m n.p.m.)

na południe:
-z Dzwonkówki ( 983 m n.p.m.) (Bereśnik ( 843 m n.p.m.), Bryjarka ( 679 m n.p.m.))
-z Przehyby ( 1175 m n.p.m.) na południowy zachód ( Czeremcha ( 1124 lub 1146 m n.p.m.), Łysiny ( 1052 m n.p.m.), Kuni Wierch ( 982 m n.p.m.), Gabańka ( 829 m n.p.m.))
-z Przehyby ( 1175 m n.p.m.) na południe ( Pieniążna ( 1078 m n.p.m.), Kiczora ( 806 m n.p.m.), Stary Wierch ( 840 m n.p.m.), wraz z bocznymi odgałęzieniami)
-z Małego Rogacza ( 1162 m n.p.m.) przez Ruski Wierch ( 935 m n.p.m.) na południe
-z Obidzy przez Szczob na Przełęcz Rozdziela ( 803 m n.p.m.)

Hydrografia

Hydrograficznie obszar Pasma Radziejowej jest słaby pod względem występowania dużych rzek głównych: Dunajec oraz Poprad stanowią jedynie jego granicę. Nie występują tutaj prawie żadne stawy czy jeziora. W dolinach płyną liczne potoki i strumienie, które głęboko wcinają się w podłoże skalne: Obidzki Potok, Jaworzynka, Przysietnica, Wielka Roztoka, Mała Roztoka, Skotnicki Potok, Sopotnicki Potok , Sielski Potok , Stary Potok, Czarna Woda, Biała Woda oraz Czercz. Są to przeważnie dopływy Dunajca lub Grajcarka, tylko Czercz oraz Mała i Wielka Roztoka uchodzą do Popradu. Na Sopotnickim Potoku znajduje się ponadto wodospad Zaskalnik, a na Majdańskiego Potoku Wodospad Wielki

Polany i Turystyka

Polany, podobnie ja w innych pasmach Beskidu Sądeckiego stanowią dość przykry widok. Koniec XIX w. oraz okres dwudziestolecia międzywojennego był zagrożeniem, jeżeli chodzi o lesistość Pasma Radziejowej. każdy obszar leśny, który nadawał się na pole orne bądź pastwisko był karczowany. Epizod tworzenia łak i pastwisk skończył się wraz z Akcją Wisła, gdy przesiedlono Łemków z tego obszaru. Osadnicy zajęli tylko obszary dolinne a wyżej połozone pastwiska i łąki zalesiano. Część obszarów pozostawiono naturze, która sama zajęła się przywróceniem terenów do stanu pierwotnego. Po 1990 r. zaprzestano również z powodu nieopłacalności ekonomicznej wypasu owiec i bydła na pozostałych polanach w wyższych partiach gór. W 2010 ostały się jeszcze m.in. polany: Cyrla nad Zbyszowską, Głucha Dolina, Hala Konieczna, Herślowa Polana, Polana Jasionowa, Kanarkówka, Kolebisko, Polana na Kordowcu, Kramarka, Krótka Polana, Litawcowa, Maćkowska Polana, Polana Magorzyca, Paszkowa, Polana Niemcowa, Paszkowa, Poczekaj, Przysłop, Smutkowska Polana, Stos, Polana Trześniowy Groń, Wdżary Niżne, Polana Wdżary Wyżne , Wychody.

Ośrodki turystyczne

Turystyka w tej części Beskiduy Sądeckiego jest dość duża. Jednym z wazniejszych ośrodkuów, leżacych na granicy Pienin i Beskidu Sądeckiego jest Szczawnica - uzdrowiskowa miejscowość z licznymi źródłami mineralnymi oraz świetnie rozwiniętą baza turystyczną. W samych górach położone są dwa schroniska PTTK: Schronisko pod Bereśnikiem oraz Schronisko PTTK na Przehybie Poza tym są trzy inne schroniska: studencka Chatka pod Niemcową, Schronisko Bacówka na Obidzy ( 931 m n.p.m.). Na opadających ku dolinie Czercza stokach Eliaszówki ( 544 m n.p.m.), w części Piwnicznej-Zdrój zwanej Suchą Doliną, znajduje się kompleks wyciągów narciarskich. Jest to jeden z większych w regionie ośrodków turystyki zimowej.