Loading...
BESKID SĄDECKI - Szlak spacerowy Architektura u wód - Krynica w latach 30. XX wieku

Szlaki spacerowe Beskidu Sądeckiego

Szlak spacerowy Architektura u wód - Krynica w latach 30. XX wieku

Szlak spacerowy Architektura u wód - Krynica w latach 30. XX wieku - Krynica Zdrój była znana ze swoich źródeł leczniczych już pod koniec XVIII wieku. Szlak spacerowy przeniesie nas w lata. 30 XX wieku prowadząc nas do 5 obiektów: Nowy Dom Zdrojowy, Nowe Łazienki Mineralne, pensjonat "Patria" i "Lwigród" aż po kolej szynową na Górę Parkową ( 742 m n.p.m.) . Długość szlaku to 2.1 km i wiedzie przez gęsto zabudowaną miejscowość uzdrowiskową Krynica-Zdrój. Pierwsze budynki uzdrowiskowe powstawały w tak zwanym stylu szwajcarskim, nawiązującym do zachodnich realizacji. Ciągły napływ kuracjuszy spowodował konieczność unowocześnienia starej infrastruktury. Pierwszą inwestycją były Nowe Łazienki Mineralne. W latach 20. powstał pensjonat "Lwigród", w którym zastosowano już innowacyjne rozwiązania. Lata 30. przynoszą Krynicy wszystkie symptomy architektury modernistycznej. Ostatnim akordem przedwojennej architektury Krynicy jest Nowy Dom Zdrojowy.

Pobierz Trasę GPSplik .gpx trasy SSzlak spacerowy Architektura u wód - Krynica w latach 30. XX wieku

Architektura u wód - Krynica w latach 30. XX wieku

1. Pensjonat "Patria", Krynica-Zdrój, ul. Pułaskiego 35

Za początek szlaku architektury uzdrowiskowej z lat 30 XX wieku uznaje się pensjonat "Patria" powstał w latach 1932-1934 z projektu Bohdana Pniewskiego. Był on luksusowym pensjonatem własności znanego w tym czasie śpiewaka Jana Kiepury. Była to inwestycja artysty sfinansowana z pieniędzy zarobionych w czasie wielu zagranicznych turnee. Budowniczym i architektem był młody lecz doświadczony i ceniony absolwent Politechniki z Warszawy - Bohdan Pniewski. Stworzył on budynek składający się z czterech kondygnacji z przestronnym tarasem znajdującym się na dachu budowli. Cechą charakterystyczną była monumentalna fasada, która zaliczana była do drugiej lini architektury awangardowej, często kojarzona z nowoczesnym modernizmem.

Wnętrza pensjonatu charakteryzowało się wykończeniem w najdrobniejszych szczegółach. Materiały użyte we wnętrzach to najkosztowniejsze, jak na te czasy produkty: alabastry, podłogi marmurowe czy też stal pokryta chromem. Pensjonat był symbolem luksusu a przebywający w nim goście czuli wysoki prestiż miejsca. Obecnie pensjonat oferuje 80 miejsc w pokojach: 1 osobowych z WC, 2,3 osobowych z pełnym węzłem sanitarnym, apartamentach, pokojach 1, 2, 3, osobowych z umywalką; nowoczesną bazę zabiegową; wyspecjalizowaną kadrę medyczną; wyżywienie dietetyczne, z uwzględnieniem indywidualnych preferencji

Pensjonat Patria w latach 30 XX wieku fot. patria.krynicazdroj.com

2. Nowe Łazienki Mineralne, Krynica-Zdrój, ul. Piłsudskiego 2

Drugi na naszej trasie obiekt pochodzący z okresu lat 30. Powstałe w latach 1924-1926 Nowe Łazienki Mineralne są pomysłem architekta Władysława Klimczaka. Budynek powstał w czasie intensywnego rozwoju wyjazdów leczniczych, gdzie Stare Łazienki zaprojektowane przez Feliksa Księżarskiego już nie wystarczały dla pensjonariuszy. Nowy budynek był dwuskrzydłową bryłą ze spadzistymi dachami oraz znajdującymi się na ich osi dwoma dziedzińcami. Pomiędzy tymi skrzydłami biegła kolumnada, którą artysta nawiązał do stylu barokowego. Konwencja architekta nie była niczym nowym, gdyż w tym okresie taki zabieg był często stosowany, zwłaszcza w budynkach państwowych. W przypadku Nowych Łazienek znaczenie miało również powiązanie budynku z tradycją i historią starego budynku.

Wnętrze było typowo stylizowane dla polskiego art deco. Główną i reprezentacyjną częścią była klatka schodowa, na której do dnia dzisiejszego zachowały się malowidła Jana Bukowskiego - pochodzącego z Krakowa malarza. Podczas budowy, architekt posiadający znaczące doświadczenie w projektowaniu tego typu budynków, które miały spełniać funkcję senatoryjno-szpitalną, zaprojektował również ogród przylegający do budowli. Obecnie oferuje 120 miejsc w pokojach 1, 2 i 3 osobowych wraz z nowoczesną bazą zabiegową.

Sanatorium Nowe Łazienki Mineralne fot. mar.e-turysta

3. Pensjonat "Lwigród", Krynica-Zdrój, ul. Nitribitta 6

Kolejny na naszej trasie obiekt. Powstały w latach 11926-1928 Pensjonat "Lwigród" został wybudowany przez Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń Prywatnych, którego siedziba znajdowała się we Lwowie. Architektem był Eugeniusz Czerwiński, którego wyłoniono na zasadzie konkursu. Projekt powierzono absolwentowi Politechniki Lwowskie. Budynek to monumentalna budowla, która przypomina swoim wyglądem zamek, zawierający dodatkowo elementy neorenesansowe. Był on wybudowany w tradycyjnej stylistyce, którą przepleciono z kilkoma innowacjami: żelbetowe balkony, które zaczerpnięto z niemieckiej szkoły Bauhaus. Była ona w owych czasach awangardowym ośrodkiem architektury. Hol ozdobiony był obrazem Kazimierza Sichulskiego "Obrona Lwowa", który łączył pensjonat z Lwowem. Obraz zaginą podczas wojny.

Wnętrze holu i innych pomieszczeń zdobił malowidła ścienne, przedstawiające dekoracyjne sceny ogrodowe. Sala balowa, będąca najbardziej przestronną przestrzenią przyozdabiał z kolei cykl płócien Feliksa Wygrzywalskiego - Historia tańca. Płótna te były dość pokaźnych rozmiarów. Oprócz bogatego wystroju "Lwigród" odznaczał się też wyjątkowo wysokim standardem sanitarnym - posiadał nie tylko, jak inne pensjonaty, pokoje zabiegowe i łazienki mineralne, ale także salę operacyjną. Obecnie ośrodek oferuje gabinety odnowy biologicznej SPA i rehabilitacyjnej, restaurację i kawiarnię, sale: bankietową, balową, gimnastyczną oraz dwie jadalnie.

Pensjonat Lwigród fot. krynica.pl

4. Nowy Dom Zdrojowy, Krynica-Zdrój, ul. Nowotarskiego 7

Czwarty obiekt na naszej trasie znajdujący się po południowej stronie Krynicy Zdrój. Powstały w latach 1937-1939 Nowy Dom Zdrojowy autorstwa architekta Witolda Minkiewicza zlokalizowany został naprzeciwko starego Domu Zdrojowego, z lat 1884-1889. Autor projektu budowli był profesorem Politechniki Lwowskiej i uznawany był za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego modernizmu. Stąd kształt oraz zdobienia Nowego Domu Zdrojowego odnoszą się do tego właśnie nurtu. Styl był bardzo oszczędny i purystyczny. Dekoracyjność budowli osiągnięto tutaj wyłącznie za pomocą brył, które w zróżnicowany sposób łączyły się ze sobą. Cechą charakterystyczną był poprzedzająca budynek kolumnada.

W porównaniu do wyglądu zewnętrznego, wnętrza Nowego Domu Zdrojowego jest znacząco efektowne. Wyposażenie wnętrza utrzymywane było w stylistyce marynistycznej. Była ona ogromnie popularna w architekturze lat 30. Charakteryzowały ją wielkich rozmiarów, okrągłe fazowane lustra, pomiędzy którymi znajdowały się charakterystyczne drzwi z okrągłymi przeszkleniami. Nawiązywać one miały do stolarki okiennej na statkach. Również wykończenie poręczy balustrad i schodów stalą chromowaną miały przypominać relingi na statkach. Obecnie oferuje miejsca w pokojach 1, 2 i 3 osobowych wraz z nowoczesną bazą zabiegową.

Nowy dom zdrojowy w duchu modernizmu. Fot. Marcin Nowak

5. Stacja Kolejki, Krynica-Zdrój, ul. Nowotarskiego 1

Ostatni obiekt na naszej trasie znajdujący się w centrum Krynicy Zdrój. Powstała w roku 1937 Stacja Kolei Torowej na Górę Parkową ( 742 m n.p.m.) pod projektem biura projektów i studiów PKP w Warszawie, wraz z Ligą Popierania Turystyki we współpracy z Komisją Zdrojową w Krynicy. W okresie międzywojennym Krynica-Zdrój pragnęła być miastem - stolicą sportów zimowych. Posiadała w tym okresie dość bogate wyposażenie, które ułatwiało uprawianie narciarstwa zjazdowego, skoków narciarskich ( na skoczni na Górze Krzyżowej, która pozwalała na uzyskiwanie odległości do 75 metrów ), hokej na lodzie. Jeszcze wcześniej, bo od 1928 roku rozwijało się saneczkarstwo, wtedy też powstał tor saneczkowy na Górze Parkowej. Zamysłem powstanie kolejki w 1937 było właśnie umożliwienie kuracjuszom i miłośnikom sportów zimowych wejście na górę. Powstało torowisko, po którym mają możliwość poruszania się dwa wagoniki w ruchu wahadłowym. Budowla została wzorowana zgodnie ze szwajcarskimi normami.

Obydwie stacje spełniały równie, poza funkcjami przystanków dla wsiadających czy wysiadających, również funkcję szatni, saneczkarki, warsztatu naprawczego sanek i nart. W górnej stacji mieściło się zaplecze restauracji - kuchnia, kotłownia, pomieszczenie gospodarcze oraz poczekalnia, z której wyjście prowadziło na obszerny taras i do restauracji. Obecnie jest to kolej z dwoma wagonami, na jednym torze, z mijanką pośrodku trasy o długości 642 m, przy różnicy wysokości 148 m. Jest to najstarsza kolejka linowo-terenowa w Polsce niezmieniona od 1937 roku.

Góra Parkowa (Krynica-Zdrój) fot. Jerzy Opioła